Hoe veilig is mijn bank?

De crisis van 2008 heeft diepe sporen door de Europese banksector getrokken. Een groot aantal banken kon slecht op het laatste nippertje worden gered. Is een herhaling van dit scenario mogelijk?

bijdrage door Wim Janssens

Deze lente worden nieuwe stress tests voor de Europese banken georganiseerd en daarmee wordt opnieuw het probleem van de veiligheid van de banken opgerakeld. De feiten liggen nog vers in het geheugen: de crisis van 2008 heeft diepe sporen door de Europese banksector getrokken. Een groot aantal banken kon slecht op het laatste nippertje door overheidssteun worden gered.

Is een herhaling van dit scenario mogelijk? Inderdaad zijn er nog steeds een aantal problemen die niet zijn opgelost. De banken zijn weliswaar tijdelijk gered, maar dan wel ten koste van een enorme schuldenberg bij de overheden. Die schulden kunnen zich echter weer als een boemerang tegen de banken gaan keren, want zij bezitten grote hoeveelheden staatsobligaties. Wanneer één of meer staten failliet gaan (of met andere woorden: een schuldenherschikking moeten doorvoeren) gaan de banken verlies lijden op de obligaties in portefeuille. Opnieuw kunnen dan banken in moeilijkheden raken.

Situatie is verslechterd
De situatie is zelfs nog moeilijker dan in 2008, want toen beschikten de Europese staten nog over voldoende ruimte om de banken ter hulp te snellen. Daarom probeert de Europese Unie nu alles op alles te zetten om te voorkomen dat individuele lidstaten over kop gaan. Of deze inspanningen gaan volstaan, zal de toekomst moeten uitwijzen.

Vele staten zitten op droog zaad
Diezelfde toekomst zal ook moeten uitwijzen of er nog banken in de problemen gaan raken. Eigenlijk bestaan er sinds de crisis van 2008 geen echt ‘veilige’ banken meer, want de garantie van de overheden moet met een korreltje zout worden genomen. Veel Europese staten zitten namelijk op droog zaad. De stress tests, waarvan de uitslagen in juni worden verwacht, gaan evenmin echt een oplossing brengen. De vorige stress tests – die vorig jaar plaatsvonden – waren amper de rug of de Ierse banken gingen door de knieën. We kunnen alleen hopen dat de overheden een nieuw rampenscenario helpen voorkomen.

Welke bank kiezen?
Welke banken zijn nu veilig en welke niet? De vraag stellen is makkelijk, het antwoord geven een stuk moeilijker. In principe zijn de niet-systeembanken, zeg maar de kleinere banken, veiliger dan de grote banken. De systeembanken, onze Belgische grootbanken, hebben namelijk nog heel wat probleemkredieten in portefeuille. De kleinere banken werden niet groot genoeg bevonden om mee te doen en hebben daarom veel minder ‘toxic assets’ (giftige waardepapieren) in portefeuille.

Anderzijds zou een nieuwe bankencrisis, die eens te meer zal beginnen bij de grote banken, ook de niet-systeembanken niet onberoerd laten. Het probleem is namelijk dat in onze bankwereld iedereen aan iedereen verplichtingen heeft. Toch geven de kleinere banken in mijn ogen momenteel een wat veiliger gevoel dan de grootbanken. Bovendien staat de geloofwaardigheid van S&P, Moody’s en Fitch op de helling, want geen van de drie heeft alarm geslagen toen de kredietcrisis in 2008 op komst was.

Ratings
70 van de 85 Belgische spaarrekeningen hebben een rating van één van de drie grote ratinghuizen (Fitch, Standard & Poor’s en Moody’s). Die ratings moeten echter met een korrel zout worden genomen, want in 2008 gingen ook banken met een goede kredietrating over kop. Kijk hier voor de ratings van de spaarrekeningen.

Depositogarantie
We mogen uiteraard niet over het hoofd zien dat de Belgische staat de spaardeposito’s garandeert tot een bedrag van 100.000 per persoon. Bovendien heeft minister Reynders al tijdens de kredietcrisis van 2008 verklaard dat die garantie niet nodig zou zijn omdat geen enkele bank failliet mag gaan. Deze verklaring is echter evenveel waard als de Belgische staat zelf waard is.

Een voorbeeld: als Griekenland in de problemen zit, dan zitten de Griekse banken daar eveneens. Depositogaranties veranderen daar niets van, want de Griekse staat heeft simpelweg geen geld (meer). In geval van een zeer ernstige crisis zou België eventueel niet in staat (meer) kunnen zijn om de banken te ondersteunen, waardoor het ook moeilijk zou worden om de spaardeposito’s te blijven garanderen.