Zes misverstanden over erven en schenken die u beter (deels) vergeet

29 januari 2024

Uw nalatenschap regelt u het best bij leven. Veel mensen vinden het echter moeilijk om dat onderwerp aan te snijden, bijvoorbeeld bij hun ouders. En wat nog meer is: over erven en schenken bestaan er allerlei misverstanden. Tijd om er enkele de wereld uit te helpen.

Misverstand 1: uw erfenis regelen is alleen nodig als u rijk bent

Alleen voor wie veel bezit, zou successieplanning zin hebben, om de erfbelasting te drukken. Maar dat is niet de enige reden waarom u er beter werk van maakt. Met successieplanning kan u namelijk vooraf bepalen wie wat krijgt. Ook als u rekening moet houden met de zogenaamde wettelijke reserves. Dat zijn de minimumdelen van de erfenis waarop uw kinderen of huwelijkspartner recht hebben.

Misverstand 2: uw erfenis regelen is iets voor wanneer u oud bent

Ergens is het natuurlijk logisch dat u pas aan de verdeling van uw nalatenschap denkt, nadat u die hebt opgebouwd. Maar het noodlot kan ook toeslaan bij wie nog jong is. En de planning hoeft niet alleen over het materiële te gaan. U kan bijvoorbeeld richtlijnen vastleggen over wie voor uw kinderen moet zorgen, als u dat zelf niet meer kan. Wacht in ieder geval niet te lang om één en ander te regelen. Naarmate u ouder wordt, neemt bijvoorbeeld de kans op dementie toe. U krijgt dan een bewindvoerder of iemand anders die voortaan voor u keuzes maakt.

Misverstand 3: kinderen onterven is niet mogelijk

Strikt genomen kan dat inderdaad niet, maar enige nuance is hier wel op zijn plaats. Uw kind heeft wettelijk gezien recht op een minimaal deel van de nalatenschap: de wettelijke reserve. Maar toch kan u in uw testament laten opnemen dat u uw zoon of dochter onterft. Uw kind moet dan zelf stappen ondernemen om het minimale deel van uw erfenis te bekomen. En de andere erfgenamen hebben hem of haar dan niet nodig om de vereiste formaliteiten te vervullen, zolang uw kind de wettelijke reserve niet opeist.

Misverstand 4: geschonken is geschonken

Op zich klopt het wel: een schenking kan u niet terugdraaien, behalve tussen echtgenoten. Maar dat betekent niet dat u geen voorwaarden kan stellen. Stel nu dat u uw huis schenkt. Dan kan u het gebruik en genot van uw woning behouden, en die uw leven lang blijven bewonen of verhuren. Die voorwaarde moet u door de notaris laten vastleggen. Een onroerend goed zoals een huis of grond schenken, kan trouwens alleen via een notariële akte.

Misverstand 5: schenken moet altijd via de notaris

Dat klopt dan weer niet. Een roerend goed (geld, juwelen of aandelen aan toonder) kan u ook gewoon van hand tot hand geven. Bijvoorbeeld via een bankgift, zonder dat er schenkbelasting op verschuldigd is. Maar er is wel een ‘maar’. Als de schenker in Vlaanderen binnen de drie jaar na de schenking overlijdt, wordt de waarde ervan bij de erfenis gevoegd, voor de berekening van de te betalen successierechten. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Wallonië moet de schenking vier jaar geleden gebeurd zijn.

Misverstand 6: gepland is gepland

Een succesplanning zou, eenmaal vastgelegd, niet meer te herzien zijn. Maar dat klopt niet. Om een huwelijkscontract te wijzigen, bijvoorbeeld, hebt u de medewerking van uw partner nodig. Maar over uw testament beslist u helemaal zelf. U kan het wijzigen om heel uiteenlopende redenen: als u niet meer samenwoont met uw partner, als u ruzie krijgt met een familielid, enzovoort. Het enige waarmee u altijd rekening moet houden, zijn de wettelijke reserves waarover we het eerder hadden. Maar verder is een testament zeker flexibel.

Tip: vergelijk de kosten voor nalatenschapsdossiers bij de banken