Bankenlandschap wordt verder uitgedund

29 oktober 2024

De jongste maanden verdwenen weer enkele bankmerken uit het Belgische straatbeeld. Bpost bank werd opgedoekt voor moederbank BNP Paribas Fortis. AXA Bank werd ingelijfd door Crelan. Proximus stopte met Banx. En Bank Delen kocht zijn stadsgenoot Dierickx Leys op. Gaan we naar een verdere verschraling van het bankaanbod in ons land?

Het aantal banken zit al jaren in een dalende lijn. In 1980 telde ons land nog 176 financiële instellingen, waarvan 149 naar Belgisch recht. In 2000 waren het er nog 119, waarvan 72 naar Belgisch recht. In 2010 zakte dat verder naar 105, waarvan nog 46 naar Belgisch recht. En in 2020 naar 82, waarvan 31 naar Belgisch recht. Eind vorig jaar bleven er nog 77 over, waarvan 27 naar Belgisch recht.

De concentratiebeweging was deels het gevolg van een fusiegolf. Denk maar aan het samengaan van Kredietbank, Cera en verzekeraar ABB in KBC. Of aan de bundeling van ASLK en Generale Bank in Fortis Bank, nu BNP Paribas Fortis. Of aan het combineren van Spaarkrediet en HSA, die eerst fusioneerden tot Centea en vervolgens werden overgenomen door Landbouwkrediet, nu Crelan. En aan ING dat zijn dochterbank Record – dat zelf voortkwam uit het samengaan van SEFB, Dipo Spaarbank, De Vaderlandsche Spaarbank en de kredietmaatschappij Sodefina – opslorpte. Of nog: het Gemeentekrediet, Bacob en Artesia Bank (het aloude Paribas Bank België) die samen Dexia vormden, de voorloper van Belfius. En: Beobank, dat de fusie-instelling is van de Belgische tak van Citibank met BKCP, dat al het resultaat was van de fusie van een aantal kassen van het Beroepskrediet.

Schaalgrootte

Die fusiegolf kwam er vooral om schaalgrootte te krijgen. Banken moeten vandaag aan heel wat meer regels voldoen dan vroeger en die hebben allemaal een kostprijs. Hoe groter de bank, hoe makkelijker die kostprijs gedragen kan worden.

Daarnaast speelde de kleinere noodzaak tot het hebben van meerdere netten een rol. Vroeger hadden meerdere bankgroepen een kantorennet waarin ze met eigen personeel werkten en een tweede netwerk dat werd uitgebaat door zelfstandigen. Denk maar aan KBC en Centea (voor dat het werd doorverkocht aan het Landbouwkrediet) of aan ING en Record of aan Fortis Bank en Krediet aan de Nijverheid (later herdoopt in Fintro). Vandaag heeft nog slechts een minderheid van de bankgroepen een netwerk dat volledig bestaat uit loontrekkend personeel. Een netwerk van zelfstandigen werkt goedkoper en is meer flexibel.

Tip: Kijk hier welke beoordeling de banken in ons land krijgen voor hun kredietwaardigheid

Nog meer banken verdwijnen

De jongste maanden kwam er overigens geen rust in het bankenlandschap. Vorig jaar verdween NewB noodgedwongen als zelfstandige bank omdat ze niet kon voldoen aan de wettelijke vereisten. De organisatie werd dan maar een agentschap voor vdk bank.

In januari dit jaar werd bpost bank geïntegreerd in moederbank BNP Paribas Fortis. Dat gebruikt het netwerk van de voormalige postbank nu voor het bedienen van eigen klanten die vooral financiële basisbehoeften hebben.

In juni werd de fusie van AXA Bank - dat zelf al het resultaat was van het samengaan van Anhyp en Ippa, - en Crelan afgerond. Meteen verdween weer een enseigne uit het straatbeeld.

Een maand later volgde in het segment van de vermogensbanken de overname van Dierickx Leys door Bank Delen.

En daar stopte het niet. Een aantal Belgische banken kreeg een buitenlandse eigenaar of veranderde van buitenlandse eigenaar. Bank Degroof Petercam werd vorig jaar al overgenomen door het Franse Indosuez, een onderdeel van Crédit Agricole. Mercier Vanderlinden door het Nederlandse Van Lanschot. Bank Nagelmackers door het Franse Caisse d'Epargne Hauts de France. En Aion Bank door het Italiaanse UniCredit. Nog op de planning: de overname van MeDirect door het Tsjechische Creditas. Bij deze laatste groep zorgt de verandering van eigenaar niet meteen voor het wegvallen van een bank, maar in een aantal gevallen wordt de binding met ons land wel kleiner.

Geen rem voor concurrentie

De voorbije jaren voltrok zich dus wel degelijk een verschraling van het bankenlandschap. Of dit leidde tot minder concurrentie is dan weer een andere kwestie. Een beperkter aantal grotere banken kunnen ook hevig concurreren, bleek eind augustus en begin september toen er 22 miljard euro van een staatsbon op vervaldag kwam. Toen was het ING dat het vuur aan de lont stak, waarna ook de andere grote kanonnen BNP Paribas Fortis, KBC en Belfius voor extra vuurwerk zorgden. De kleinere banken waren – op een uitzondering na – voor een keer volgers.

De vraag is ook of kleinere banken sowieso nog zoals vroeger met veel betere tarieven dan hun grotere sectorgenoten kunnen uitpakken. De vereisten die door de regelgevers worden opgelegd aan de banksector wegen voor hen in elk geval sterker door. Vraag het maar aan NewB. De kosten ervan moeten ergens worden gerecupereerd.

In de wereld van de betaalapps doken wel een aantal neobanken zoals Reovolut en N26 op, maar een echte concurrentie vormden ze nog niet. Ze beperken zich doorgaans ook tot enkele basisfuncties.

Consumenten zijn honkvast

Of de Belgen dan vatbaar zijn voor de concurrentie is trouwens nog een andere zaak. Een recente bevraging van de consumentenorganisatie Testaankoop leert dat meer dan 70% van haar leden al meer dan 20 jaar klant is bij hun hoofdbank. Al betekent dat dan weer niet dat ze er ook bij een tweede of een derde bank klant kunnen zijn.

Tip: Bent u toch prijsbewust? Dan kunt u hier de tarieven vergelijken die banken op hun spaarrekeningen geven