Grote banken leggen concurrentie lam

8 juni 2024

Een gebrek aan concurrentie tussen de banken is een belangrijke oorzaak van de lage rente die consumenten ontvangen op hun spaartegoeden. Na de Belgische Mededingingsautoriteit in ons land komt nu ook de Autoriteit Consument & Markt in Nederland tot die conclusie.

In België wordt de spaarmarkt gedomineerd door de vier grootbanken BNP Paribas Fortis, ING, KBC en Belfius. In Nederland gebeurt dat door drie grootbanken: ABN Amro, ING en Rabobank.

De gevolgen voor de consument zijn in beide landen dezelfde, concluderen de toezichthouders. De Belgische Mededingingsautoriteit sprak zich er in oktober vorig jaar over uit op vraag van minister van Economie Pierre-Yves Dermagne. De Autoriteit Consument en Markt deed dit eind vorige maand op vraag van het Nederlandse ministerie van Financiën, dat gemerkt had dat de spaarrente ook bij onze noorderburen de voorbije jaren achterbleef op de renteverhogingen van de Europese Centrale Bank.

“Aanwijzingen voor verboden afspraken tussen de grootbanken om de rente laag te houden, zijn er niet. Wel is het aannemelijk dat er sprake is van ‘stilzwijgende afstemming’ tussen de grootbanken over spaarrentes. Dat betekent dat banken elkaars rentetarieven in de gaten houden en elkaar op de voet volgen in plaats van te concurreren”, heet het bij de Autoriteit Consument & Markt.

Tip: Hier vindt u het rapport van de ACM

Bij de Belgische Mededingsautoriteit heette het eerder: “als oligopolie heeft de markt voor bankdiensten aan particulieren bepaalde kenmerken die de coördinatie tussen de belangrijkste spelers vergemakkelijken en de concurrentie beperken (transparantie, vergelijkbaar dienstenaanbod, frequente interactie, enz.). Dit oligopolistische karakter betekent in het bijzonder dat de spelers het gedrag van hun concurrenten gemakkelijk kunnen observeren en een gelijkaardige koers kunnen volgen die hun gedeelde belangen weerspiegelt. De BMA merkt op dat de vier grootbanken de neiging hebben om ”in peloton te rijden” en consumentenproducten aan te bieden tegen vrijwel vergelijkbare commerciële voorwaarden.”

Tip: Hier vindt u het rapport van de BMA

Gemeenschappelijke belangen

De grote banken hebben er dan ook weinig belang bij om mekaar de duvel aan te doen. Als er een de knuppel in het hoenderhok gooit, dreigt de sector te verarmen.

Bovendien zijn de klanten hondstrouw. Het overgrote deel van de bevolking is klant bij een van de grote instellingen en voelt er weinig voor om van bank te veranderen, zelfs niet als ze maar weinig intrest op hun spaartegoeden krijgen. Daardoor voelen de grootbanken onvoldoende concurrentiedruk om hun spaarrente te verhogen.

Daarbij komt nog dat een groot deel van de consumenten een sterke voorkeur heeft voor een lokale grootbank omdat ze een gebrek aan vertrouwen hebben in buitenlandse banken.

De situatie laat kleinere instellingen toe om uitdager te spelen en hogere intrestvergoedingen te geven op het spaargeld van de consument. Als een grootbank met 50 miljard euro op het spaarboekje 1% meer rente zou moeten betalen, kost haar dat al 500 miljoen euro. Bij een instelling met 5 miljard euro aan tegoeden, is dat maar 50 miljoen euro. Vandaar ook dat grote banken behoedzaam zijn bij wijzigingen in de rente. Het is zoals een tanker die zich verplaatst. De gevolgen zijn meteen veel groter. Consumenten die op zoek zijn naar de beste aanbieding kunnen weliswaar hun voordeel doen door te shoppen bij de kleinere spelers, maar het gros van de spaarders laat deze voordelen aan zich voorbij gaan.

Een verdere verschraling van het bankenlandschap met de recente opslorping van bpost bank door BNP Paribas Fortis en van AXA Bank door Crelan dreigt die situatie nog te versterken.

Aanbevelingen

Hoe moet dit worden opgelost? Zowel de Belgische Mededingingsautoriteit als de Autoriteit Consument & Markt komen tot gelijkaardige pistes

- de overstapdrempels moeten worden verlaagd zodat consumenten makkelijker kunnen overstappen en kunnen profiteren van hogere spaarrentes.

- een deel van de consumenten lijkt zich echter onvoldoende bewust van alternatieve spaarproducten met hogere rentes.

- de informatievoorziening moet transparanter worden gemaakt, onder meer door betere informatievoorziening vanuit de banken met een verplichte periodieke informatie over de opbouw van de spaarrente.

- bied vergelijkingswebsites aan

Tip: U kunt de spaartarieven van de diverse banken alvast hier vergelijken.